Độ pH của đất là gì? Tại sao cần quan tâm khi trồng trọt?
Độ pH của đất là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định đến sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Tuy nhiên, nhiều nông dân, người làm vườn và kỹ sư nông nghiệp vẫn chưa thực sự hiểu rõ về pH trong đất và cách kiểm soát chỉ số này. Hãy cùng Indobio tìm hiểu về pH của đất và cách kiểm soát hiệu quả trong bài viết này.
Độ pH của đất là gì ?
Chỉ số pH của đất đề cập đến tính axit hay bazo (kiềm) của đất, được đo từ 0 đến 14:
- pH = 7: đất trung tính
- pH < 7: đất chua (axit), trong đó đất siêu axit có pH < 3.5
- pH > 7: đất kiềm, trong đó đất kiềm mạnh có pH > 9
Nếu pH của đất không nằm trong khoảng thích hợp, cây có thể gặp các vấn đề như còi cọc, vàng lá, rụng hoa hoặc trái non, dù đất có đủ phân bón. Chính vì vậy, việc kiểm tra và điều chỉnh độ pH thường xuyên là điều vô cùng cần thiết.
Chỉ số pH bao nhiêu là phù hợp cho cây trồng?
Nếu đất quá chua hoặc quá kiềm so với nhu cầu của cây, khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng như đạm, lân, kali hay vi lượng sẽ giảm rõ rệt. Điều này làm cây dễ bị sâu bệnh, kém phát triển và ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Phạm vi pH tối ưu cho hầu hết các loại cây trồng là từ 5.5 đến 7.5. Tuy nhiên, một số loại cây trồng có thể thích nghi với độ pH nằm ngoài khoảng này.
Hiện nay, việc đo pH đã trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết nhờ các loại máy và bút đo pH đất vì:
- Cho kết quả nhanh và chính xác.
- Dễ sử dụng ngay tại hiện trường.
- Có thể dùng nhiều lần, tiết kiệm chi phí lâu dài.
Chúng tôi khuyến nghị một số thiết bị phổ biến mà bạn có thể tham khảo:
- Máy đo Takagi : Nhỏ gọn, đo pH và nhiều thông số khác.
- Máy đo Takemura: Không cần pin, độ bền và chính xác cao.
- Bút đo Hanna: Nhỏ gọn, dễ mang theo, quy trình đơn giản.
Cách đo pH của đất bằng máy
Chuẩn bị mẫu đất: lấy đất ở độ sâu khoảng 10–20cm, nơi rễ cây hoạt động mạnh nhất. Làm ẩm đất (nếu đất quá khô), giúp tiếp xúc tốt hơn với đầu dò.
- Cắm đầu dò vào mẫu đất và chờ vài giây.
- Đọc kết quả hiển thị trên màn hình hoặc kim đồng hồ.
- Đo tại nhiều vị trí khác nhau để lấy giá trị trung bình.
Cách điều chỉnh pH của đất để phù hợp với cây trồng
Sau khi xác định được độ pH của đất, bạn có thể cần cải tạo đất nếu mức pH chưa phù hợp với loại cây đang trồng.
Trường hợp đất quá chua (pH thấp)
Bón vôi là biện pháp phổ biến để nâng pH cho đất chua. Loại vôi nghiền càng mịn (như 60–100 mesh) thì phản ứng càng nhanh với đất.
Ngoài vôi nông nghiệp, một số chất khác cũng có thể sử dụng để tăng pH đất như:
- Tro bếp, tro gỗ
- Vỏ hàu
- Oxit magiê, xỉ lò (canxi silicat)
Trường hợp đất quá kiềm (pH cao):
Để giảm pH của đất kiềm, người ta thường bổ sung các chất có tính axit hoặc vật liệu hữu cơ axit, bao gồm
- Lưu huỳnh: Đây là chất phổ biến nhất, khi được bón vào đất, chúng sẽ oxy hóa thành axit sulfuric, giúp hạ pH.
- Phân bón: Như ammonium sulfate, ammonium nitrate, hoặc urê, giúp giảm pH nhờ quá trình oxy hóa amoni thành axit nitric.
- Chất hữu cơ: Như than bùn cũng có tác dụng cải thiện độ chua đất theo thời gian.
Tuy nhiên, nếu đất chứa nhiều canxi cacbonat (> 2%), việc dùng axit để giảm pH không hiệu quả. Trong trường hợp này, giải pháp hợp lý là bổ sung dinh dưỡng như phot pho, sắt, mangan, đồng,… vì cây trồng thường kém phát triển do thiếu các chất này – chứ không phải chỉ vì pH cao.
Lưu ý khi điều chỉnh pH
- Luôn kiểm tra lại pH sau mỗi lần bón vôi hoặc bổ sung chất axit để đảm bảo hiệu quả và tránh điều chỉnh quá mức.
- Thay đổi pH từ từ, không nên điều chỉnh quá nhanh hoặc quá nhiều trong một lần. Điều này có thể gây sốc cho cây trồng và làm xáo trộn hệ sinh thái đất.
Kết luận
Việc kiểm soát và duy trì chỉ số pH của đất ở mức phù hợp là một trong những bí quyết quan trọng giúp cây trồng khỏe mạnh, cho năng suất cao và tiết kiệm chi phí đầu tư. Với sự hỗ trợ của các loại máy đo pH đất hiện đại, người làm nông nghiệp và kỹ sư có thể dễ dàng theo dõi pH một cách chủ động và chính xác hơn bao giờ hết.
